LogoTitle
Εργασιακό άγχος: ένας σύγχρονος εργασιακός κίνδυνος Εκτύπωση E-mail
Πέμπτη, 03 Φεβρουαρίου 2011 09:44

Η τέταρτη Eυρωπαϊκή Έρευνα για τις Συνθήκες Εργασίας που πραγματοποιήθηκε το 2005 σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ανέδειξε το εργασιακό άγχος ως το δεύτερο σε συχνότητα αναφερόμενο πρόβλημα υγείας το οποίο επηρεάζει περίπου το 22% των Ευρωπαίων εργαζομένων. Το άγχος που σχετίζεται με την εργασία έχει διαπιστωθεί ότι μπορεί να συνδέεται με διάφορα προβλήματα υγείας όπως καρδιαγγειακές νόσους, μυοσκελετικές παθήσεις και κακώσεις λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης. Ευθύνεται επίσης για την απώλεια εκατομμυρίων εργάσιμων ημερών κάθε χρόνο αποτελώντας έτσι όχι μόνο επιβάρυνση για την ανθρώπινη υγεία αλλά και τεράστια ζημία για τις οικονομικές επιδόσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για το έτος 2002 το οικονομικό κόστος του εργασιακού άγχους στην ΕΕ ανήλθε σε 40 δις Ευρώ.

Σήμερα το ζήτημα του άγχους είναι πιο επίκαιρο από ποτέ λόγω των ραγδαίων οργανωτικών αλλαγών που συντελούνται στον εργασιακό κόσμο αλλά και της γενικότερης αβεβαιότητας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ο φόβος του εργαζομένου για απώλεια της εργασίας του, η εντατικοποίηση της εργασίας και οι αυξανόμενες εργασιακές απαιτήσεις λόγω μείωσης του προσωπικού, η εργασιακή ανασφάλεια σαν αποτέλεσμα των αλλαγών στη μορφή των εργασιακών σχέσεων, η κακή ισορροπία μεταξύ εργασιακού και ιδιωτικού βίου είναι παράγοντες που είναι πολύ πιθανό να προκαλούν άγχος.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην εργασία, "το εργασιακό άγχος (άγχος που οφείλεται στην εργασία) παρουσιάζεται όταν οι απαιτήσεις του εργασιακού περιβάλλοντος υπερβαίνουν την ικανότητα αντιμετώπισης (ή ελέγχου) της κατάστασης από τον εργαζόμενο".

Σχετικές εκθέσεις για το εργασιακό άγχος που έχουν δημοσιευθεί από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Βελτίωσης Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας, και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην εργασία διαπιστώνουν ότι οι ακόλουθοι παράγοντες μπορούν να αποτελέσουν πιθανούς παράγοντες άγχους:

* Οι απαιτήσεις της εργασίας (φόρτος εργασίας, ένταση της εργασίας, ωράριο)
* Η έκθεση του εργαζομένου σε εργασιακούς κινδύνους (όπως είναι π.χ. η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, θερμική καταπόνηση, θόρυβο)
* Η έλλειψη αυτονομίας του εργαζομένου και ελέγχου του επί του εργασιακού αντικειμένου
* Οι οργανωτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε ένα εργασιακό περιβάλλον (Οι διαδικασίες αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης προκαλούν αβεβαιότητα η οποία συνδέεται με το εργασιακό άγχος. Η καλή επικοινωνία και η συμμετοχή των εργαζομένων κατά τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών φαίνεται ότι αμβλύνουν το πρόβλημα.)
* Η αντίληψη που έχουν οι εργαζόμενοι για τον εαυτό τους και το ρόλο τους στις επιχειρήσεις όπου εργάζονται (Ο ασαφής ρόλος ή η αίσθηση ασυμβατότητας ανάμεσα στις αξίες των ατόμων και της επιχείρησης καθώς και η έλλειψη σαφούς πολιτικής επιβράβευσης μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά επίπεδα άγχους.)
* Οι διαπροσωπικές σχέσεις στο χώρο εργασίας
* Η έλλειψη υποστήριξης από συναδέλφους και διευθυντικά στελέχη
* Η παρενόχληση και η βία στο χώρο εργασίας
* Η έλλειψη κατάρτισης ώστε να αποκτήσει ο εργαζόμενος τις απαραίτητες δεξιότητες για την εκτέλεση της εργασίας του

Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του προβλήματος, οι Ευρωπαίοι Κοινωνικοί Εταίροι προέβησαν το 2004 στη σύναψη Ευρωπαϊκής συμφωνίας-πλαισίου για το εργασιακό άγχος αποσκοπώντας στην ευαισθητοποίηση των εργοδοτών, των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους για το συγκεκριμένο θέμα. Οι βασικές παράμετροι της συμφωνίας αυτής είναι οι ακόλουθοι:

* Η αντιμετώπιση των προβλημάτων εργασιακού άγχους πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο της διαδικασίας εκτίμησης κινδύνου.

* Προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη προβλήματος εργασιακού άγχους πρέπει, στο πλαίσιο της διαδικασίας εκτίμησης κινδύνου, να πραγματοποιηθεί ανάλυση παραγόντων όπως είναι η οργάνωση και οι διαδικασίες εργασίας (ωράριο εργασίας, βαθμός αυτονομίας των εργαζομένων, σύνδεση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις απαιτήσεις της εργασίας που καλούνται να εκτελέσουν, φόρτος εργασίας κλπ.), οι συνθήκες και το περιβάλλον εργασίας (έκθεση του εργαζομένου σε προσβλητική συμπεριφορά, θόρυβο, θερμική καταπόνηση, επικίνδυνες ουσίες, κλπ.), η επικοινωνία μέσα στο εργασιακό περιβάλλον (αβεβαιότητα για αυτό που απαιτείται στην εργασία, προοπτικές απασχόλησης, επικείμενες αλλαγές κλπ.) και υποκειμενικοί παράγοντες (συναισθηματικές και κοινωνικές πιέσεις, αίσθηση αδυναμίας αντιμετώπισης των απαιτήσεων, αίσθηση απουσίας υποστήριξης κλπ.).

* Στην περίπτωση που εντοπιστεί πρόβλημα εργασιακού άγχους, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποτροπή, εξάλειψη ή μείωσή του. Η ευθύνη για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων βαρύνει τον εργοδότη.

* Οι δράσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να περιλαμβάνουν μέτρα διαχείρισης και επικοινωνίας όπως είναι η αποσαφήνιση των στόχων της επιχείρησης και του ρόλου του εργαζόμενου, η διασφάλιση επαρκούς υποστήριξης από τη διοίκηση στους εργαζομένους, η σύνδεση των ευθυνών και αρμοδιοτήτων στην εργασία, η βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και των διαδικασιών, η γενικότερη βελτίωση των συνθηκών και του περιβάλλοντος εργασίας. Επίσης οι δράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν μέτρα για την εκπαίδευση διευθυντικών στελεχών και εργαζομένων ώστε να ευαισθητοποιηθούν στο ζήτημα του εργασιακού άγχους, να κατανοήσουν τα πιθανά αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισής του, και μέτρα εκπαίδευσης για προσαρμογή σε επικείμενες αλλαγές.

* Μετά την υλοποίησή τους, τα μέτρα κατά του άγχους πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά ώστε να αξιολογείται η αποτελεσματικότητά τους, και να διαπιστώνεται αν παραμένουν κατάλληλα ή απαραίτητα.

Το άγχος δεν είναι νόσος, αλλά αν είναι έντονο και διαρκές μπορεί να βλάψει την υγεία. Η βασικότερη παράμετρος που κάνει το πρόβλημα του εργασιακού άγχους τόσο ανησυχητικό είναι ο καθολικός χαρακτήρας του. Το άγχος που σχετίζεται με την εργασία αφορά οποιοδήποτε χώρο εργασίας και οποιοδήποτε εργαζόμενο ανεξάρτητα από το μέγεθος της εταιρείας, τον τομέα δραστηριότητας, την εξειδίκευση του εργαζομένου, και τη μορφή της εργασιακής σχέσης.


Πηγές
* Practical advice for workers on tackling work-related stress and its causes, Factsheet 31, European Agency for Safety and Health at Work, 2002.
* Framework agreement on work-related stress, 8 October 2004
* Work-related stress, European Foundation for the improvement of Living and Working Conditions, 2010
* OSH in Figures, stress at work- facts and figures, European Agency for Safety and Health at Work, 2009.
* Fourth European Working Conditions Survey, European Foundation for the improvement of Living and Working Conditions, 2007

 

Ιωάννα Παπαϊωάννου
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, MBA
Τεχνικός Επιθεωρητής Εργασίας